- .
نگاهی دوباره به هنر با توجه به عناصر تعالی آن در نگاه امیر بیان امام علی (ع)
دکترکامران‌اویسی، مدیر گروه قرآن و حدیث پژوهشگاه مطالعات اسلامی
زیبایی، بسان چکیده قطره‌ای است که از دل هنر متعالی بیرون می‌افتد. اساساً خدا زیباست؛ خالق زیبایی است؛ زیبایی را دوست دارد؛ پس هنری هم که به او و زیبایی او اشارت رود، پله پله تا ملاقات جمال او محسوب می‌گردد. چنان که امیر زیبایی‌ها، امیرالمؤمنین علی علیه السلام فرموده است، خدای زیبا، دوست دارد که نشانه‌های نعمت خود را بر بنده ببیند. چه خوب که از نعمت‌های خدا هنر نشان دادن زیبایی‌ها است. علی علیه السلام به برخی از مصادیق هنر زیبایی پرور اشارت رفته است. رشحه‌ای از کلام امام علی علیه السلام درباب بخشی از هنر یعنی خوش نویسی تقدیم می‌شود. ایشان می‌فرمایند:
«در دوات خود لیقه بینداز، نوک قلم را دراز بگیر، میان سطرها را فاصله‌بینداز، حروف را نزدیک به هم بنویس، که مراعات این نکات، برای زیبایی‌خط‌ّ نیکوتر است.»
در میان مکتب نورانی شیعه، هنر تراز ویژه‌ای دارد؛ چه در کاشی‌کاری مساجد و مزارات اولیاء و چه در کتیبه نویسی روی پرچم عزا و چه در نگارگری‌های زیر طاق آستانه امامزادگان و چه در خط و خال اسماء حسنای الهی و معصومان. در نگاه دوگانه مکتب نما، به یک نظر، هنر شیعی دارای زمان و مکان شروع و تولد است و در نگاه دیگر، هنر یک طیف است که در قالب کالبد زمان و مکان نمی‌گنجد. برخی معتقدند که هنر شیعی با حاکمیت ایلخانان آغاز گردید و در عصر صفوی، به نهایت خود بالنده شد.
بسیار نظاره شده که با احادیثی چون «عَلِيٌّ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَ عَلِي» یا «أَنَا مَدِينَةُ الْعِلْمِ وَ عَلِيٌّ بَابُهَا فَمَنْ أَرَادَ مَدِينَةَ الْعِلْ مِ فَلْيَأْتِهَا مِنْ بَابِهَا» در سر درب صحن یا شبستان مساجد و مشاهد مشرفه و یا در تبلوهای خط، آموزه ناب شیعی یعنی امامت و ولایت به زیباترین شکل به مخاطب ابلاغ گردیده است.
آن‌چنان فرهنگ شیعی و ولایی در هنر امامیه تبلور نمود که حتی نقش شیر در هنر نگارگری و نقاشی و مینیاتور، غالباً به معنای امام علی علیه السلام دانسته شده است. مثلاً در تابلویی مربوط به شب معراج پیامبر صلی الله علیه و آله، او خاتم خود را به یک شیر می دهد که تفسیرگر نماد امام علی علیه السلام در آن تابلو است.
در هنگامه امروزی نیز هنوز هنر شیعی با تلفیق و به کارگماری دیگر مکاتب هنری، سعی دارد تا نشانه زیبایی شناسی مکتبی خود را به رخ کشد. به بهانه عید غدیر خم و توجه دوباره به امیر بیان امام علی علیه السلام، گردهمایی مربوط به بزم عاشقان کوی او را در گرداگرد شمع وجود و چهره بی مثال و نام خوش بویش و خوش‌گویش سبب است تا به جنبه‌های کمترپرداخته شده کلام او التفاتی ویژه گردد. حسن ختام این نوشتار، کلام نورانی امام علی علیه السلام درباره فضل زینت بخشی باطن نسبت به ظاهر است که دلالت بر آلی بودن هنر در جهت رسیدن به زیبایی درونی است.
#غدیر
#غدیرحماسی
#مرگ-براسرائیل
یادداشتی از دکتر کامران اویسی مدیر گروه قرآن و حدیث پژوهشگاه مطالعات اسلامی
نظرات